Kalendarium wydarzeń

Uruchomiona została pierwsza linia autobusowa w Gdańsku, połączyła śródmieście z Sopotem. Na odcinku do Oliwy można było wtedy wybrać tramwaj, kolej lub autobus.

Rozpoczęła działalność Fundacja Theatrum Gedanense, która za główny cel postawiła sobie odbudowę teatru szekspirowskiego w Gdańsku. Gdański Teatr Szekspirowski, pierwszy obiekt zbudowany w Polsce po II wojnie światowej
z przeznaczeniem na teatr, otwarto 23 lata później.

Na Przymorzu może powstać dzielnica mieszkaniowa – po wizji lokalnej zdecydował zespół ds. oceny warunków terenowych.

Zmarł Paweł Adamowicz, prezydent Gdańska (ur. 2 XI 1965 w Gdańsku). Dzień wcześniej podczas gdańskiego finału WOŚP został raniony. Po wielogodzinnej operacji zmarł.

Urna z prochami prezydenta Pawła Adamowicza spoczęła w niszy kaplicy św. Marcina w bazylice Mariackiej.

Urodził się Jan Heweliusz (zm. 28 I 1687 w Gdańsku) – gdańszczanin, jeden z najwybitniejszych ludzi nauki XVII wieku, astronom, matematyk i konstruktor przyrządów naukowych, autor dzieła „Selenografia, czyli opisanie Księżyca…”, ale też piwowar oraz radny Starego Miasta.

Inauguracja pierwszego roku akademickiego w Akademii Lekarskiej w Gdańsku. Uczelnia nawiązuje do wielowiekowych tradycji uprawiania w Gdańsku medycyny. Cech Chirurgów działał tu od 1454 r.

W Gdańsku rozpoczęto plenerowe zdjęcia do filmu Andrzeja Wajdy „Człowiek z żelaza”, osnutego na wydarzeniach strajkowych w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 r. Obraz otrzymał pierwszą w historii polskiej kinematografii Złotą Palmę w Cannes.

Zbuntowani przeciwko Krzyżakom gdańszczanie zajęli Wielki Młyn w Gdańsku, który był wówczas ważnym obiektem militarnym. Tym samym rozpoczęła się w Gdańsku wojna trzynastoletnia.

Zmarł Daniel Chodowiecki (ur. 16 X 1726 w Gdańsku) – polsko-niemiecki malarz i rysownik, autor cyklu 108 rysunków, które powstały latem 1773 r. podczas 10-tygodniowej podróży artysty z Berlina do rodzinnego Gdańska.

Z pędzącego pociągu SKM czterech pijanych młodych mężczyzn wypchnęło Ireneusza Reglińskiego, 21-letniego studenta Akademii Medycznej. Prowodyrką była kobieta. 22 lutego w milczeniu ulicami Gdańska przeszło kilka tysięcy osób w Czarnym Marszu Przeciwko Przemocy.

Śnieżyca zablokowała miasto. Z powodu mrozu i zwałów śniegu zawieszono zajęcia w szkołach, nie jeździły autobusy
i nieregularnie kursowały pociągi. W pierwszy dzień wiosny narciarze zjeżdżali jeszcze z Góry Gradowej w centrum miasta.

Marlena Dietrich, gwiazda filmu i estrady, przybyła do Gdańska, aby dać koncert w hali widowiskowej Stoczni Gdańskiej. Gwiazda skarżyła się, że w śpiewaniu przeszkadzały jej przejeżdżające pociągi i żałowała, że nie spotkała w Gdańsku Zbigniewa Cybulskiego.

Zmarła Lucyna Legut (ur. 27 III 1926 w Suchej Beskidzkiej) – aktorka, malarka, pisarka, autorka utworów dla dzieci i młodzieży, słuchowisk i widowisk. Na scenie teatru Wybrzeże wykreowała ok. 80 ról. Pochowano ją na cmentarzu Srebrzysko.

Urodził się Andrzej Wajda (zm. 9 X 2016 w Warszawie) – jeden z najwybitniejszych polskich reżyserów filmowych i teatralnych, autor tzw. trylogii robotniczej, która w historii kina zapisała sierpniowy strajk w Stoczni Gdańskiej im. Lenina – „Człowiek z marmuru” (1977), „Człowiek z żelaza” (1981), nagrodzony Złotą Palmą w Cannes, i „Wałęsa. Człowiek z nadziei” (2013).

Klinika Chorób Zakaźnych przeniosła się z terenu akademii do nowo wybudowanego Wojewódzkiego Szpitala Zakaźnego (obecnie Pomorskie Centrum Chorób Zakaźnych i Gruźlicy) przy ul. Smoluchowskiego 18.

Przestępcy włamali się do katedry gnieźnieńskiej, zniszczyli sarkofag św. Wojciecha i ukradli srebrne elementy relikwiarza. Złodzieje, którymi okazali się trzej młodzi gdańszczanie, przetopili skarb. Gdańscy rzemieślnicy zaoferowali pomoc finansową i prace przy rekonstrukcji. Twórcą relikwiarza był XVII-wieczny złotnik gdański Peter von der Rennen.

Zmarł najbardziej znany gdański fotoreporter Maciej Kosycarz (ur. 20 IV 1964 w Gdańsku), syn dziennikarki i fotoreportera – Zbigniewa Kosycarza. Pochowany został na cmentarzu w Gdańsku-Oliwie.

Rozpoczął się proces przeciwko 12 osobom oskarżonym o „sprawstwo kierownicze” śmierci 44 osób, które zginęły na Wybrzeżu w Grudniu ’70. Na ławie oskarżonych zasiadł m.in. gen. Wojciech Jaruzelski, ówczesny szef MON.
Zza okien dochodziły dźwięki pieśni „Janek Wiśniewski padł”.

Były prezydent Lech Wałęsa w otoczeniu ok. 200 dziennikarzy, fotoreporterów i kamer z całego świata powrócił do pracy w Stoczni Gdańskiej, aby podjąć pracę elektryka. Miał zarabiać dwa razy mniej niż pilnujący go funkcjonariusze Biura Ochrony Rządu.

Rozpoczął się strajk robotników Stoczni Schichaua (1891–1945), upominających się o podwyżki i skrócenie czasu pracy. Protest trwał do sierpnia, ale nie przyniósł pozytywnych rezultatów.

Tę datę wyznaczono na Dzień Dziękczynienia po wielkiej zarazie dżumy, która nawiedziła Gdańsk w lipcu 1709 r. Przez pół roku zmarło ponad 30 proc. mieszkańców. Od tego czasu Dom Bramny w Oliwie, gdzie urządzono kwarantannę, oraz kościół dla zarażonych nazywane są Domem Zarazy.

Pod hasłem „Pomożemy!” ulicami Gdańska przeszedł pochód 1-majowy. Dziewczęta w kaszubskich strojach niosły transparent „Pomożemy! Zwiększymy produkcję mleka i masła”. Stoczniowcy przynieśli własne m.in.: „Żądamy ukarania winnych za zajścia grudniowe”.

W nocy runął jeden z filarów w nieczynnym kościele św. Jana. Od dawna trwały dyskusje, na jaki cel przeznaczyć świątynię. Proponowano utworzenie w niej m.in. muzeum scenografii lub sali filharmonicznej.

Zmarł abp Tadeusz Gocłowski (ur. 16 IX 1931 w Piskach, pow. ostrołęcki), metropolita gdański. Przez pół wieku pracował w Gdańsku na rzecz Kościoła, wolności, a potem demokracji i dobra wspólnego. Wierzył w siłę dialogu. Bywało, że szedł pod prąd.

Na świat przyszły gdańskie pięcioraczki, pierwsze w Polsce, nieliczne na świecie: Agnieszka, Ewa, Adam, Piotr i Roman Rychertowie. Poród odebrano w szpitalu przy ul. Klinicznej. W 15 rocznicę urodzin w darze od gen. Wojciecha Jaruzelskiego otrzymały komputer ZX Spectrum.

Wybuchł pożar w kościele św. Katarzyny na Starym Mieście. Zagrożoną zawaleniem wieżę uratowano, a większość zabytkowego wyposażenia wyniesiono. Uszkodzeniu uległy, ale na szczęście ocalały, grające dzwony – carillon.

Zakończenie 352 Pieszej Pielgrzymki Oliwskiej do Wejherowa. Z powodu pandemii pierwszy raz w historii pątnicy nie wyruszyli na szlak, a pielgrzymowali duchowo.

Wybuchł pożar w restauracji Kubicki przy ul. Wartkiej nad Motławą, zniszczeniu uległy m.in. stylowe wyposażenie i wiele pamiątek. Restaurację w 1918 r. założył Bronisław Kubicki. Nosiła wówczas nazwę Kubicki Cafe International i była chętnie odwiedzana przez Polaków.

Z inicjatywy Lecha Bądkowskiego powstał Klub Myśli Politycznej, który był pierwszą w Gdańsku próbą przełamania komunistycznego monopolu na organizacje jednoznacznie polityczne.

Utworzona została spółka Polska Żegluga Przybrzeżna na Bałtyku „Gryf”, obecna Żegluga Gdańska. Pierwszą linię pasażerską na Zatoce Gdańskiej uruchomiono latem 1947 r.

Otwarto Muzeum Bursztynu w unikatowym w skali Europy gotycko-renesansowym Zespole Przedbramia ulicy Długiej. Teraz ten oddział Muzeum Gdańska przenosi się do nowej siedziby – Wielkiego Młyna.

Zmarł Tadeusz Skutnik (ur. 6 I 1947 w Szczybałach, pow. giżycki) – eseista, krytyk literacki, dziennikarz m.in. „Tygodnika Gdańskiego” i „Dziennika Bałtyckiego”, gdzie redagował magazyn „Rejsy”. We współpracy z Andrzejem Drzycimskim wydał dokumentalną pracę „Gdańsk. Sierpień ’80. Rozmowy”.

Na oczach kilkudziesięciu tysięcy widzów dokonano egzekucji na załodze nazistowskiego obozu koncentracyjnego Stutthof. Funkcję katów pełnili ubrani w obozowe pasiaki byli więźniowie lub członkowie ich rodzin. Szubienice stanęły na Chełmie na ul. Pohulanka.

Do użytku został oddany w Letnicy stadion piłkarski na 41 620 miejsc, zwany Bursztynowym. Pierwszym oficjalnym meczem było spotkanie Lechii z Cracovią, rozegrane 14 sierpnia, które zakończyło się remisem 1:1.

Zespół architektów – inż. Jan Borowski, inż. Zbigniew Żuławski, inż. Witold Doliński – otrzymał nagrodę państwową III stopnia w dziedzinie architektury za projekt odbudowy Głównego Miasta w Gdańsku

Ukazuje się w Gdańsku kodeks postępowania w okresie dżumy. Osobom chorym zabroniono pod karą śmierci opuszczać dom, udawać się do kościoła lub urzędów publicznych.

W pierwszym tygodniu trwania Jarmarku św. Dominika z powodu dżumy zmarło w Gdańsku 897 osób. Toruń, Elbląg, Malbork i Tczew zakazały swoim obywatelom wyjazdu na jarmark do Gdańska, grożąc łamiącym zakaz niewpuszczeniem z powrotem do miasta.

W Stoczni Gdańskiej im. Lenina rozpoczął się wielki strajk, który rozlał się na cały kraj. Robotnicy nie opuścili zakładu pracy, czekali na przedstawicieli władz, aby podjąć negocjacje nad 21 postulatami.

I Przegląd Piosenki Prawdziwej „Zakazane Piosenki” w hali Olivia, zorganizowany w 1 rocznicę Sierpnia ’80 przez Macieja Zembatego, Waldemara Banasika i Macieja Karpińskiego. Wśród laureatów byli m.in.: Jacek Kaczmarski, Antonina Krzysztoń i Maciej Zembaty.

Kulminacja dżumy w Gdańsku nastąpiła w sierpniu i wrześniu, zmarło ok. 14–16 tys. osób. Masowe pochówki w kościele św. Trójcy spowodowały tak intensywny fetor, że posadzkę pokryto nową warstwą kamiennych płyt.

Podpisano Porozumienie Gdańskie, co zakończyło strajk w Stoczni Gdańskiej, doprowadziło do powstania NSZZ „Solidarność” i dało ludziom nadzieję na demokratyzację życia.

W rocznicę agresji III Rzeszy na Polskę na Westerplatte pochowano prochy mjr. Henryka Sucharskiego, dowódcy obrony Westerplatte, przywiezione z cmentarza w Casamassima koło Bari (Włochy). Urnę na trzy dni wystawiono w Dworze Artusa, hołd złożyły tysiące osób.

Na prośbę Rady Miejskiej tego dnia w gdańskich kościołach ogłoszono polecenie, by w domach objętych zarazą „morowego powietrza” wywieszano kawałki sukna – ile proporców, tylu zmarłych.

W hali Olivia rozpoczął się I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność”, w którym uczestniczyło niemal 900 delegatów reprezentujących 42 organizacje regionalne związku. Pierwsza tura obrad potrwa do 10 września.

Strajk ok. 2 tys. dokerów. Zgromadzili się przed budynkiem dyrekcji Portu Gdańskiego, domagając się poprawy warunków pracy oraz sprawiedliwego podziału darów z UNRRA (Administracja Narodów Zjednoczonych ds. Pomocy i Odbudowy).

Atak terrorystyczny na bliźniacze wieże World Trade Center (Światowe Centrum Handlu) i Pentagon (Departament Obrony Stanów Zjednoczonych). Zamachu przy użyciu uprowadzonych samolotów pasażerskich dokonała terrorystyczna organizacja Al-Ka’ida.

We Lwowie urodził Stanisław Lem (zm. 27 III 2006 w Krakowie) – polski pisarz gatunku hard science fiction, filozof, futurolog oraz krytyk. Ma ulicę swego imienia na gdańskiej Morenie.

Zmarł Jerzy Afanasjew (ur. 11 IX 1932 w Wilnie) – reżyser, poeta, pisarz, aktor, kronikarz „sezonu kolorowych chmur” – studenckich dokonań artystycznych lat 50. i 60. XX w. w Gdańsku. Współzałożyciel teatrzyku Bim-Bom oraz twórca słynnego Cyrku Rodziny Afanasjeff.

Pod tą datą kronika oliwska donosi, że zaraza zabrała ok. 5 tys. osób, a przez następny miesiąc kolejne 800. Zaraza dotarła do Gdańska z Niderlandów i terenów Cesarstwa Niemieckiego przez Hamburg i Lubekę.

Po 27 latach pracę w gdańskim zoo kończy Michał Massalski (ur. 22 IX 1916 w Szczuczynie Nowogrodzkim; zm. 25.11.2002 w Gdańsku) – zootechnik, organizator i pierwszy kierownik Miejskiego Ogrodu Zoologicznego Wybrzeża.

Zakończyła się druga tura obrad I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność”. Delegaci przyjęli dokument programowy – „Samorządna Rzeczpospolita”.

Zmarł nadburmistrz Gdańska Heinrich Scholtz (ur. 20 III 1874 w Vechcie koło Oldenburga), który padł ofiarą grypy zwanej hiszpanką. Kierował miastem w trudnym czasie I wojny światowej. Do 1945 r. jego imię nosiła obecna ul. Powstańców Warszawskich.

Na półwyspie Westerplatte, przy wejściu do portu morskiego, na terenie byłej polskiej Wojskowej Składnicy Tranzytowej odsłonięto 25-metrowy pomnik Obrońców Wybrzeża z 1939 r. Autorem projektu urbanistycznego był: Adam Haupt, a projektu pomnika: Franciszek Duszeńko i Henryk Kitowski.

Wizyta księżniczki Anny, córki królowej brytyjskiej Elżbiety II. Gościła na Uniwersytecie Gdańskim, kupiła kilogram salami za 66 zł i odwiedziła rodzinę Kowalskich w falowcu na Przymorzu (z 10 piętra zeszła schodami z obawy przed złym stanem technicznym windy).

Odbyły się pierwsze całkowicie wolne wybory do Sejmu i Senatu. W województwie gdańskim frekwencja wyniosła 50 proc., niemal 8 proc. więcej niż średnia krajowa. W regionie wygrał Kongres Liberalno-Demokratyczny, przed Solidarnością i Unią Demokratyczną.

Na skrzyżowaniu ulic Dąbrowskiego i Powstańców Warszawskich odsłonięto pomnik Ofiar Epidemii Chorób Zakaźnych 1945–1946, upamiętniający ponad 1000 więźniów osadzonych w więzieniu przy obecnej ul. Kurkowej.

Udostępniono dla zwiedzających dom Uphagena przy ul. Długiej, gdzie powstało Muzeum Wnętrz Mieszczańskich, oddział Muzeum Miejskiego. Miasto wydzierżawiło kamienicę na 30 lat od Związku Rodziny Uphagenów.

Z okazji Miesiąca Pogłębiania Przyjaźni Polsko-Radzieckiej w pomieszczeniach na piętrze Wielkiej Zbrojowni otwarto ogólnodostępną wystawę fotografii oraz prac gdańskich plastyków.

Zmarł Zdzisław Kieturakis (ur. 25 XI 1904 w Mstowie pod Częstochową) – wybitny chirurg, prorektor Akademii Lekarskiej, nauczyciel akademicki i społecznik, w 1965 r. wybrany na Gdańszczanina 20-lecia. Patronuje ulicy na Dolnym Mieście.

Na Martwej Wiśle otwarto most wantowy im. Jana Pawła II, znajdujący się w ciągu Trasy mjr. Henryka Sucharskiego, łączącej Port Północny z południową obwodnicą Gdańska (S7).

Rada Miasta Gdańska podjęła uchwałę o ochronie prawnej herbu Gdańska jako dobra osobistego miasta.

Wybuchł pożar w hali widowiskowej Stoczni Gdańskiej przy ul. Jana z Kolna podczas koncertu zespołu Golden Life, poprzedzającego transmisję z rozdania nagród MTV. Wewnątrz było ok. 2 tys. osób, głównie młodych, życie straciło 7 z nich.

Do Wojewódzkiego Szpitala Zakaźnego w Gdańsku trafił pierwszy pacjent chory na AIDS. Był nim mężczyzna w wieku 35 lat, zatrudniony w przedsiębiorstwie gospodarki morskiej.

Otwarto Dom Meblowy w pawilonie LOT przy Bramie Wyżynnej. Tłum mieszkańców wyposażonych w talony na meble był tak duży, że kupujący mieli kłopot ze swobodnym zejściem z pierwszego piętra na parter.

Urodził się Marian Kołodziej (zm. 13 X 2009 w Gdańsku) – artysta plastyk, scenograf teatralny i filmowy. Autor „Kliszy pamięci”, cyklu prac odwołujących się do przeżyć obozowych, 200 scenografii w teatrach dramatycznych i operowych oraz ołtarzy papieskich w Gdańsku i Sopocie.

Pierwsza edycja ACTUS HUMANUS, festiwalu muzyki dawnej, prezentującego arcydzieła renesansu i baroku w interpretacji zespołów i solistów specjalizujących się w wykonawstwie historycznym. Koncerty trwały do 14 grudnia.

Milicja przeprowadziła akcję przeciwko zakłócającym spokój na Dworcu Głównym PKP, głównie pijącym alkohol. Następnego dnia hala dworcowa została zamieniona w salę sądową otwartą dla publiczności. Zasądzano kary grzywny.

Gen. Wojciech Jaruzelski ogłosił wprowadzenie stanu wojennego. Ograniczono podstawowe prawa obywatelskie, ponad 10 tys. osób internowano, a niemal 100 poniosło śmierć w „niewyjaśnionych okolicznościach”. Opozycja przeszła do podziemia.

Wybuchły robotnicze demonstracje, wiece, strajki i zamieszki (głównie w Gdyni, Gdańsku, Szczecinie i Elblągu), trwały do 22 grudnia. Pacyfikacja protestów spowodowała wg oficjalnych danych śmierć 45 osób, 1165 odniosło rany, a ok. 3 tys. zostało pobitych i aresztowanych.

Do użytku został oddany wysokościowiec nazywany Zieleniakiem: wysokość 72 m, 17 kondygnacji, 13 500 m kw. powierzchni.

Na Dworcu Głównym PKP w Gdańsku uruchomiono ogrzewaną Izbę Dworcową dla Kobiet i Dzieci.